Interview Lodewijk de Waal
Na acht jaar voorzitter van de Raad van Toezicht van Pantar te zijn geweest, nam Lodewijk de Waal vorige maand afscheid. Niet alleen van de Raad van Toezicht maar ook van zijn werkende leven. “Dit was mijn laatste baan. Het afscheid geeft me wel een weemoedig gevoel, het is een moment van bezinning”.
Maatschappelijke baten
Als oud-voorzitter van de vakbond FNV kent hij als geen ander het belang van werk. Dat het meer is dan alleen het hebben van een baan. “Door werk hebben mensen contacten. Het is een vervulling van je persoonlijkheid. En je geeft ook wat terug aan de samenleving. Die wederkerigheid is belangrijk. Ik ben dan ook groot tegenstander van het basisinkomen.”
Hij heeft ooit laten uitzoeken dat één euro investeren in de sociale werkvoorziening uiteindelijk vier euro oplevert aan maatschappelijke baten. “Uiteindelijk is werk ook het beste middel tegen ziekteverzuim. Mensen die werken maken minder gebruik van de gezondheidszorg, zijn minder eenzaam en ook de criminaliteit is minder. Maar je moet medewerkers bij sociaal ontwikkelbedrijven dan wel goed blijven betalen.”
Participatiewet
En dat laatste punt is in zijn tijd in de Raad van Toezicht vaak een issue geweest. “De Participatiewet heeft de sociale werkvoorziening afgebroken. Ik ben kwaad geweest over deze wet, die mijns inziens tegemoet kwam aan de wens van de VVD om te bezuinigen en de illusie van de PvdA dat deze groep in het bedrijfsleven wel een werkplek zou kunnen vinden. Daarnaast werd er steeds meer gekort op de groep die beschut werk nodig heeft.”
Dat heeft er volgens hem voor gezorgd dat veel sociaal ontwikkelbedrijven worstelen met de financiering. Ook in Amsterdam is het de lokale overheid die de begroting van Pantar sluitend maakt. Terwijl volgens De Waal de landelijke overheid zou moeten investeren in participatiebudgetten. “De overheid zou de adviezen uit de commissie Borstlap moeten volgen en de sociaal ontwikkelbedrijven gebruiken om mensen aan het werk te helpen.”
Trampoline
Op verzoek van de toenmalige wethouder Arjan Vliegenthart sprak De Waal als voorzitter van de Raad van Toezicht eenmalig een commissie van de gemeenteraad toe. Het verhaal dat hij toen vertelde, geldt wat hem betreft nog steeds. “De gemeente Amsterdam heeft met Pantar een prachtig instrument in handen om mensen aan het werk te helpen. Daar moet je voorzichtig mee zijn en dat mag ook wat kosten.”
Volgens hem hebben sommige gemeenteraadsleden nog onvoldoende beeld van de sociaal ontwikkelbedrijven en hoeveel deskundigheid daar zit. “De gemeente formuleert het vaak dat Pantar een vangnet is. Maar alleen een vangnet hebben is niet genoeg.” Wat De Waal betreft is Pantar ook een trampoline, waarmee degenen die het kunnen de sprong naar een reguliere werkgever maken. “Pantar is één van de grotere sociaal werkbedrijven van Nederland en uniek in de diversiteit aan werkzaamheden. Bij de werkbezoeken zie ik vooral medewerkers die het naar hun zin hebben. Ze mopperen soms wel op de directeur, maar dat vind ik als vakbondsman alleen maar leuk om te horen”, zegt hij lachend.
Panta Rhei
Hij is niet zo van het meegeven van adviezen bij een afscheid. “Dan had ik die adviezen al eerder moeten geven.” Maar hij wil toch vooral de gemeente op het hart drukken om Pantar goed te gebruiken. “Stuur niet alleen de zwakkere medewerkers naar Pantar. Pantar heeft een apparaat klaarstaan om mensen aan het werk te helpen, uiteindelijk verdien je daar aan.”
En tegen de stafmedewerkers van Pantar die nu te maken hebben met een zoveelste interne reorganisatie en veranderingen: “Blijf in overleg met elkaar en probeer samen oplossingen te vinden. In de 35 jaar dat ik bij de vakbond zat, heb ik geleerd dat alles verandert. ‘Panta Rhei’ zoals de Grieken zeggen. Organisaties moeten meegaan in veranderingen anders komen ze in de problemen.”
Identiteit
Zelf gaat hij na het afronden van zijn laatste klus ook aan een grote verandering beginnen. ‘Jammer dat het werkende leven stopt. Maar ik heb een elektrische fiets gekocht en ga tochtjes maken naar mijn broers en zussen, die heb ik de afgelopen jaren verwaarloosd.” Daarnaast gaat hij veel tijd steken in de Vakbondshistorische Vereniging.
En schrijven over de effecten van de marktwerking, die wat hem betreft niet altijd goed hebben uitgepakt, en waar hij zich als oud-SER-lid soms schuldig over voelt. “Die Zorgverzekeringswet hebben wij goed gevonden, maar het was nooit de bedoeling geweest dat daarmee huisartsen zouden worden afgeknepen.” Ook Pantar heeft volgens hem last gehad van die marktwerking. “Ik hoop dat sociaal ontwikkelbedrijven in de toekomst goed gefinancierde organisaties zijn. Iedereen in Nederland verdient een kans om te werken.”
